A Scríobhann Édith de Faoite, Eagarthóir Gaeilge
Tharla sé ar mo chéad lá sa mheánscoil. Dúirt an múinteoir Gaeilge linn nach raibh sí chun cur suas le dímheas i dtaobh an síneadh fada. Mheabhraigh sí dúinn go bhfuil difríocht ollmhór idir ‘fear’ agus ‘féar’. Ón lá ar sin ar aghaidh, bheartaigh mé liom féin go raibh mé chun a bheith cúramach maidir leis an síneadh fada agus gan neamhaird a thabhairt dó.
Rinne mé beart de réir mo bhriathair. Mar dhuine le fada i m’ainm, ceapaim go bhfuil mé saghas goilliúnach faoi an síneadh fada mar, dar liomsa, is comhartha measa é ainm duine a rá agus a litriú i gceart. Le fada an lá, úsáidtear ainmneacha daoine mar slí chun easpa measa a léiriú, trí iad a rá mícheart agus iad a litriú mícheart freisin.
Ceaptar nach mbeidh an nós seo á dhéanamh ag Rialtas na hÉireann toisc an troid fhada a bhí againn sa tír seo chun aitheantas cultúrtha agus aitheantas teanga a bhaint amach. Ceaptar é sin, ach ní mar sin is atá sé.
Gach uair a chuirim suíochán in áirithe ar Iarnród Éireann, líonaim m’ainm isteach sa bhosca cuí ar an suíomh idirlín agus, gach uair, gan teip, nuair a théim ar bord, bíonn iairiglifí doléite in áit an ‘é’ ag tús m’ainm. Níl mé chun a rá nach gcuireann sé isteach orm nuair a fheicim an manglam litreach sin thar mo shuíochán. Is comhlacht stáit é Iarnród Éireann agus tá dualgas ann chun freastal ar mhuintir na tíre agus is cuid lárnach de sin ná meas a thabhairt d’ainmneacha na ndaoine seo. Is liosta le háireamh na comhlachtaí nach dtugann deis do dhaoine a n-aimneacha cearta a úsáid. Tá an-chuid cáinte déanta ar an bhFeidhmeannacht Seirbhíse Sláinte, Banc na hÉireann agus go leor eile faoi an easpa measa léirithe d’ainmneacha Gaeilge.
Ag deireadh an lae, léiríonn na comhlachtaí dúinn rud atá soiléir do lucht na Gaeilge – níl meas ceart sa tír seo ar an nGaeilge. Mar a dúirt an Breitheamh Hardiman, tá drogall ar Éirinn í féin a iompar mar thír dhátheangach, cé gur tír dhátheangach sinn.